Verkleurd tandvlees en vlekken op tandvlees

De kleur van het tandvlees is niet bij iedereen hetzelfde. In principe geldt: hoe donkerder de huidskleur, hoe donkerder de kleur van het tandvlees. Dat heeft te maken met het aangeboren melaninegehalte en is dus heel normaal. Maar als het tandvlees ineens van kleur verandert, dan is het een ander verhaal. Wat kan er aan de hand zijn? Wij zetten de meest voorkomende oorzaken van verkleurd tandvlees (ook wel tandvleespigmentatie genoemd) op een rij.

Verkleurd tandvlees door een kneuzing of verwonding

Een broodje met een scherpe korst, hard uitschieten met de tandenborstel, een klap of ongeval; allemaal aanleidingen die voor een kneuzing van het tandvlees kunnen zorgen. Het resultaat: rode of blauwpaarse vlekken en pijnlijk tandvlees. Deze vlekken kunnen in principe geen kwaad en verdwijnen na verloop van tijd vanzelf.

Rokersmelanose: bruin of zwart tandvlees

Melanose is een lokale verkleuring die bij rokers vaak voorkomt op het tandvlees, de onderlip of in de wang. Rokersmelanose is te herkennen aan pijnloze, blauwgrijze, bruinige of zwarte vlekken die niet weg te poetsen zijn. De oorzaak ligt bij de nicotine in de tabak. Deze stof stimuleert de aanmaak van melanine (kleurstof) in de cellen van het mondslijmvlies. De donkere vlekken op het tandvlees kunnen in principe verdwijnen na het stoppen met roken. Meestal zijn ze onschuldig maar een enkele keer kan een melanose na jaren kwaadaardig worden.

Rood tandvlees door een tandvleesontsteking

Ontstoken tandvlees kan een felrode kleur krijgen. Meestal gaat een tandvleesontsteking gepaard met andere symptomen, zoals:

• Snel bloedend tandvlees;
• Opgezwollen tandvlees;
• Pijnlijk tandvlees;
• Teruggetrokken tandvlees;
• Slechte adem.

Een tandvleesontsteking wordt veroorzaakt door bacteriën die woekeren onder de tandvleesrand. Een goede mondhygiëne kan het ontstaan van ontstoken en rood tandvlees voorkomen.

Tandvleesverkleuring door een infectie

Tandvlees kan ook witte vlekken gaan vertonen. U kunt dan wit tandvlees krijgen. Vaak is dat het gevolg van een infectie met een virus, schimmel of gistsoort. Zo kan een schimmelinfectie (candida) spruw veroorzaken. Deze aandoening, die gepaard gaat met pijnlijke witte vlekken op het mondslijmvlies, komt vooral vaak voor bij zuigelingen.

Ook het herpesvirus geeft witte of gelige vlekken op het tandvlees. Deze aandoening gaat gepaard met koorts en een algeheel ziek gevoel. Kleine kinderen kunnen de infectie oplopen door contact met iemand die een koortslip heeft.

Tandvleesverkleuringen door een infectie gaan meestal vanzelf over. In ernstige gevallen kan een arts medicijnen voorschrijven.

Witte vlekken op het tandvlees: leukoplakie

Leukoplakie geeft witte vlekken op het mondslijmvlies. De exacte oorzaak is niet bekend, dat wil zeggen dat de vlekken niet veroorzaakt worden door een virus of bacterie. Wel lijkt er een verband te zijn tussen leukoplakie, roken en/of overmatig gebruik van alcohol. Ook irritatie in de mondholte (zoals een slecht passend kunstgebit of een beugel) kan leukoplakie in de hand werken. De witte vlekken zijn niet weg te schrapen. Ze kunnen soms een beetje branderig aanvoelen.

Leukoplakie kan in veel gevallen vanzelf genezen, als de bron van de irritatie in de mond wordt weggehaald. Stoppen met roken en drinken is daarbij het belangrijkste advies. Leukoplakie kan in zeldzame gevallen een voorstadium zijn van mondkanker. De witte plekken worden daarom meestal ook goed in de gaten gehouden door een tandarts.

Tandvleespigmentatie door afstervend tandvlees

Wordt een tandvleesontsteking verwaarloosd, dan kan het tandvlees op den duur afsterven. Dit wordt acute necrotiserende gingivitis genoemd. Het tandvlees krijgt dan een grijzige of zelfs een zwarte kleur. Andere symptomen zijn pijn in het tandvlees, bloedend tandvlees, koorts en een slechte adem.

Acute necrotiserende gingivitis stond vroeger ook wel bekend als ‘loopgravenmond’; soldaten in de Eerste Wereldoorlog die wekenlang niets aan mondverzorging konden doen, kregen nogal eens last van deze aandoening. Maar ook tegenwoordig komt afstervend tandvlees nog voor. Vooral mensen die ongezond leven (eenzijdig eetpatroon, roken, veel stress) en er een slechte mondhygiëne op na houden, kunnen gevoelig zijn voor deze extreme vorm van tandvleesontsteking.

Tandvleesverkleuring door amalgaamvullingen

Tandartsen noemen dit ook wel een amalgaam-tattoo: blauwzwarte verkleuringen op het tandvlees die veroorzaakt worden door oude amalgaamvullingen. Deze tandvleesverkleuring komen eigenlijk alleen nog bij mensen op leeftijd voor. Tandartsen gebruiken namelijk al geruime tijd composiet om gaatjes in het gebit te vullen. Een amalgaamtatoeage geeft verder geen klachten en is niet gevaarlijk. U kunt uw tandarts eventueel vragen om de oude vullingen te vervangen door composietvullingen. Composiet heeft een geelwitte kleur waardoor de vulling ook veel minder opvalt.

Tandvleespigmentatie door medicijnen

Sommige medicijnen kunnen tandvleesverkleuringen veroorzaken. Antimalaria-medicijnen bijvoorbeeld of bepaalde antibiotica. Ook spoelmiddelen op basis van chloorhexidine kunnen verkleuringen geven, maar dat is geen tandvleespigmentatie. Deze verkleuring ligt op de tanden en op het tandvlees en kan gewoon afgeborsteld of gepolijst worden.

Tandvleesverkleuring bij ziekten

Soms is verkleurd tandvlees het gevolg van een lichamelijke aandoening. Dit komt bijvoorbeeld voor bij:

• Bloedarmoede. Het tekort aan rode bloedlichaampjes kan soms leiden tot wit verkleurd tandvlees. Behalve bleek tandvlees geeft bloedarmoede ook andere symptomen, zoals vermoeidheid, bleke huid, slechte conditie en duizeligheid.
• Ziekte van Addison (een aandoening aan de bijnieren). Deze ziekte kan het mondslijmvlies een bruinige tint geven.
• Hemochromatose (ijzerstapelziekte). Door de stapeling van ijzer in het bloed kunnen er blauwgrijze vlekken in het tandvlees ontstaan.
• Kaposisarcoom. Deze (zeldzame) vorm van kanker treft vooral mensen met aids. De ziekte kan bruinroze of paarse vlekken op de huid, maar ook in het tandvlees geven.
• Mondkanker. Een tumor in de mond kan eruit zien als een donkere vlek of zwelling.

Verkleurd tandvlees als gevolg van een ziekte komt gelukkig niet vaak voor.

Wat te doen bij verkleurd tandvlees of vlekken op tandvlees?

Is uw tandvlees verkleurd of heeft u vlekken op het tandvlees? Laat een tandarts er dan even naar kijken, vooral als de klachten na een paar weken nog niet zijn verdwenen. De tandarts kan beoordelen of de vlekken op het tandvlees kwaad kunnen. Heeft u hevige pijnklachten of maakt u zich erg zorgen, maak dan direct een afspraak bij de tandarts.